“Həkim məsləhəti” rubrikamızda Mərkəzi Gömrük Hospitalının yüksəkixtisaslı invaziv kardioloqu Şəhla Ağayeva “Ürək-damar xəstəlikləri üçün risk faktorları” mövzusunda məlumat verib.

Ürək–damar xəstəliklərinin risk faktorlarına  xəstənin yaşı, cinsi və irsiyyəti (ailənin hər hansı bir üzvündə 55 yaşından öncə ürək–damar xəstəliklərinin rast gəlinməsi) aid edilir. Dəyişdirilməsi və ya modifikasiyası mümkün olan risk faktorları isə qanda yağların səviyyəsinin yüksəlməsi (məsələn, xolesterinin artması), yüksək qan təzyiqi (hipertoniya), tütünçəkmə, qeyri-sağlam qidalanma, artıq çəki və piylənmə, həddindən artıq az fiziki aktivlik, mütəmadi alkoqol qəbulu və stressdir.

Tütünçəkmə - dünyada qarşısı alına bilinən əsas ölüm səbəblərindən biridir. Böyüklər arasında o, hər on nəfərdən birinin ölümünün səbəbidir. Tütün məhsullarının yanması nəticəsində ətraf mühitə yayılan tüstü ikincili tütün tüstüsü kimi tanınır. Qapalı şəraitdə tütün tüstüsü hər tərəfə yayılır və onun zərərli təsirinə həm siqaret çəkənlər, həm də çəkməyənlər məruz qalırlar. Bu, passiv siqaretçəkmə adlandırılır. Tütünçəkmə bir çox ürək-damar və nəfəs yolları xəstəliklərinin yaranmasına səbəb olur və sonda ölümə gətirib çıxara bilir. Tütünçəkənlərin davranışlarının dəyişdirilməsi ürək-damar xəstəliyindən əziyyət çəkən xəstələrin sağlamlıqlarının yaxşılaşdırılması üçün əsas amillərdəndir.

Qidalanma ürək-damar xəstəliklərinin inkişafına qanda xolesterin (XS), arterial təzyiq (AT), bədən çəkisi və şəkərli diabet (ŞD) kimi digər risk amilləri vasitəsilə və müstəqil şəkildə təsir edir. Bu səbəbdən sağlam qidalanma ÜDX-nin profilaktikasının əsasında durur.

Artıq bədən çəkisi və piylənmə ÜDX olduğu hallarda ölüm riskini artırır. Ölüm hallarının ən aşağı səviyyəsi BKİ-i 18.5-25 kq/m2 olanlardadır. Hesab olunur ki, bədən çəkisinin bundan artıq azaldılması ÜDX-nin əmələ gəlməsi riskinin azaldılmasına əlavə təsir göstərmir. Bədən çəkisinin azaldılması artıq bədən çəkisi və piylənməsi olan şəxslərə tövsiyə olunur. Bədən çəkisinin azaldılması qan təzyiqinin səviyyəsinə və qanda lipidlərin (xolesterin) səviyyəsinə müsbət təsir göstərməklə, ÜDX-nin inkişaf etməsi riskini azalda bilər.

Artıq bədən çəkisinin ürək-damar sisteminə mümkün olan təsirləri aşağıdakılardır:

•  qan təzyiqinin yüksəlməsi;

•  sistemli iltihabın güclənməsi və protrombotik (trombların əmələ gəlməsi) vəziyyətin inkişaf etməsi;

•  sidikdə zülalın (albuminin) olması və ya sidiklə zülalın itirilməsi.

Bir çox ürək-damar xəstəliklərinin inkişafına irsiliyin və genetik faktorların roluna dair təkzibedilməz sübutlar mövcuddur.